تاکنون مسئله ضرورت نبوت با رهیافت‌های گوناگونی، ازجمله حدیثی، کلامی، فقهی و فلسفی تبیین و ارزیابی شده است. پژوهش پیش‌رو به ضرورت نبوت از منظر فلسفه و عرفان می‌پردازد. فلاسفه مسلمان در ظاهر با نگاهی این‌سویی و زمینی، به‌ویژه در مبحث علم النفس، با نگاه به مراتب حسی، خیالی و وهمی و همچنین مراتب عقل عملی و نظری و قوه قدسی‌ای که برای عقل بالمستفاد حاصل می‌شود، به تبیین این حقیقت پرداخته‌اند و از راه حکمت واجب، ضرورت آفرینش، ازجمله انسان و درنتیجه ارسال نبی را برای هدایت او و اصلاح جامعه و اداره امور انسان‌ها اثبات کرده‌اند؛ اما عرفا با نگاهی آسمانی، نبودِ انسان کامل را در میان مخلوقات الهی، نقص خلقت تلقی می‌نمایند. در پژوهش پیش‌رو، این مسئله براساس متون و منابع اصیل این دو حوزه و با تأکید بر آرای ابن‌سینا (نماینده فلاسفه) و امام خمینی (نماینده عرفان) تبیین و ارزیابی شده است.