TY - JOUR T1 - A Study on the Intellectual Foundations of Ibn Taymiyyah in Proving and Explaining Islamic Beliefs TT - بررسی مبانی فکری ابن‌تیمیه در اثبات و تبیین اعتقادات اسلامی JF - maaref-andishe JO - maaref-andishe VL - 12 IS - 45 UR - http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-178-fa.html Y1 - 2016 SP - 129 EP - 142 N2 - در تاریخ تفکر اسلامی، روش‌های مختلفی برای اثبات عقاید دینی و شیوه فهم و تفسیر آیات و احادیث مرتبط با معارف وجود داشته است. گاهی در فهم دین، بر عقل تأکید شده، گاه بر نقل و گاه بر هر دو. ابن‌تیمیه، از متکلمان و فقهای قرن هفتم هجری، رویکردی افراطی در نفی عقل و کاربرد آن در فهم معارف اسلامی دارد. این نگاه از سویی، ناشی از مبانی و پیش‌فرض‌های وی و از سوی دیگر، برای پرهیز از پیامدهایی عقل‌گرایی است. آرای ابن‌تیمیه با مخالفت بیشتر علمای معاصرش روبرو شد؛ اما برخی از شاگردان وی، آرای او را بسط دادند که این در شکل‌گیری سلفیه و وهابیت و گروه‌های افراطی، نقش بسیار مؤثری ایفا کرد. ابن‌تیمیه برای عقل، نه در مرحله اثبات عقاید دینی و نه در مقام فهم و تفسیر متون دینی، اعتباری قائل نیست. او در اثبات عقاید دینی، بر ابزار «فطرت» تأکید می‌کند؛ اما تفسیر درستی از آن ارائه نمی‌کند. همچنین در هرمنوتیک کتاب و سنت و تفسیر متون دین، بر فهم عرفی ظواهر قرآن و سنت و عقاید «سلف صالح» تأکید دارد و از هرگونه تأویل متن، حتی در صورت مخالفت با حکم صریح عقل، برحذر می‌دارد. به نظر می‌رسد مبانی فکری او در اثبات و تبیین معارف دینی و اتّکای افراطی‌اش بر ظواهر کلام الهی و افکار مسلمانان صدر اسلام (سلف صالح)، علاوه بر اینکه توجیه معقولی ندارد، نتایج نامطلوبی نیز به دنبال خواهد داشت. M3 ER -