fa
jalali
1394
1
1
gregorian
2015
4
1
11
40
online
1
fulltext
fa
آسیبشناسی معرفت دینی با تأکید بر آرای علامه طباطبایی
Pathology of Religious Epistemology with Emphasis on Allameh Tabatabaie’s Opinions
آسیبشناسی معرفت دینی ـ بهمعنای شناخت آفاتی که به درک و باور دینی زیان میرساند ـ از بحثهای نوپایی است که البته میتوان برخی نمودهای آن را از لابهلای آثار پیشینیان نیز استخراج نمود. علامه طباطبایی در قامت یک متفکر دینی با غور در منابع اسلام، ضمن شناخت آسیبهای معرفت دینی، به مقابله با آنها پرداخته و از این رهگذر، شیوههای متفاوتی برای فهم صحیح دین ارائه نموده است. نوشتار حاضر ضمن برشمردن مهمترین آسیبهای معرفت دینی در دو بخش مبانی و روشهای فهم دین، با تأکید بر آرای آن عالم ربانی، علاوه بر تحلیل نوع آسیب و آثار مخرب آن در معرفت دینی، راهکارهای ایشان را برای مقابله با این آسیبها بررسی کرده است. در نگاه ایشان، راه برونرفت از آسیبهایی مانند نسبیگرایی، التقاط، بدعت، خرافهپرستی، عدم جامعیت، تفسیر به رأی و جداانگاری دین از زندگی فردی و اجتماعی، پرورش عقل قطعیِ جامعنگر و تمرکز آن بر قرآن است.
آسیبشناسی, معرفت دینی, آسیبهای مبناشناختی, آسیبهای روششناختی, علامه طباطبایی.
7
24
http://andishe.maaref.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1-14&slc_lang=fa&sid=1
2017/03/12
1395/12/22
2017/03/12
1395/12/22
Eshaq
Taheri Sarteshnizi
Shahid Mahalati Higher Education Institute
اسحاق
طاهری سرتشنیزی
mulibnkha@gmail.com
003194753284600237
003194753284600237
Yes
مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی
Mehdi
Jalalvand
Qom University
مهدی
جلالوند
jalalvand61@gmail.com
003194753284600238
003194753284600238
No
دانشگاه قم
Salman
Qasemnia
University of Religions and Denominations
سلمان
قاسمنیا
003194753284600239
003194753284600239
No
دانشگاه ادیان و مذاهب
fa
بررسی استدلال تقدیرگرایی کلامی و پاسخ «خداگرایی گشوده
Investigating the Argument of Theological Fatalism and the Response of “Open Theism”
آسیبشناسی معرفت دینی ـ بهمعنای شناخت آفاتی که به درک و باور دینی زیان میرساند ـ از بحثهای نوپایی است که البته میتوان برخی نمودهای آن را از لابهلای آثار پیشینیان نیز استخراج نمود. علامه طباطبایی در قامت یک متفکر دینی با غور در منابع اسلام، ضمن شناخت آسیبهای معرفت دینی، به مقابله با آنها پرداخته و از این رهگذر، شیوههای متفاوتی برای فهم صحیح دین ارائه نموده است. نوشتار حاضر ضمن برشمردن مهمترین آسیبهای معرفت دینی در دو بخش مبانی و روشهای فهم دین، با تأکید بر آرای آن عالم ربانی، علاوه بر تحلیل نوع آسیب و آثار مخرب آن در معرفت دینی، راهکارهای ایشان را برای مقابله با این آسیبها بررسی کرده است. در نگاه ایشان، راه برونرفت از آسیبهایی مانند نسبیگرایی، التقاط، بدعت، خرافهپرستی، عدم جامعیت، تفسیر به رأی و جداانگاری دین از زندگی فردی و اجتماعی، پرورش عقل قطعیِ جامعنگر و تمرکز آن بر قرآن است.
آسیبشناسی, معرفت دینی, آسیبهای مبناشناختی, آسیبهای روششناختی, علامه طباطبایی.
25
42
http://andishe.maaref.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1-15&slc_lang=fa&sid=1
2017/03/122017/03/12
1395/12/22
2017/03/122017/03/12
1395/12/22
Zeinab
Amiri
the university of Tehran
زینب
امیری
zainabamiri9@gmail.com
003194753284600235
003194753284600235
Yes
دانشگاه تهران
Abdolrasoo
l Kashfi
the University of Tehran
عبدالرسول
کشفی
akashfi@ut.ac.ir
003194753284600236
003194753284600236
No
دانشگاه تهران
fa
واکاوی اراده الهی در اندیشه فلاسفه و متکلمان اسلامی
با تأکید بر مدرسه کلامی بغداد و حله
Investigating the God’s Will in the Philosophers and Islamic Theologians’ Thoughts with Emphasis on the Theologian Schools in Baghdad and Hilla
«اراده الهی» از مهمترین مباحثی است که تبیین کلامی و فلسفی آن با یکدیگر متفاوت است؛ هرچند برخی متکلمان در تفسیر «اراده الهی» به اندیشه فلسفی گراییدهاند. در اندیشه متکلمان نخستین امامیه، با تأکید بر مضامین احادیث اهلبیت^، اراده یکی از مراتب فعل الهی و بهمعنای «عزم بر مشیت» بود؛ اما مدرسه بغداد، همگام با معتزله بغداد، آن را به «فعل الهی» یا «امر به فعل» تفسیر کرد؛ گرچه ذاتی دانستن اراده و تفسیر آن به «علم به مصلحتِ در فعل» نیز طرفدارانی داشت. پس از مدرسه بغداد و در طول تاریخ کلام امامیه، تحلیل اراده تحتتأثیر اندیشه فلسفی قرار گرفت و سرانجام در مدرسه حله، اراده به امری ذاتی یا همان داعی، یعنی «علم به مصلحت و خیریت در فعل» تفسیر شد. در این پژوهش، درصدد هستیم با واکاوی چیستی اراده از دیدگاه فیلسوفان و متکلمان، سیر تطور آن را در سدههای میانه، بهویژه در اندیشه کلامی مدرسه بغداد و حله بررسی کنیم و با ارزیابی تطبیقی این دیدگاهها، نسبت آنها را با رویکرد روایات در این زمینه دریابیم.
اراده الهی, مشیت, ذات, علم, قدرت, مدرسه بغداد, مدرسه حله, کلام امامیه
43
60
http://andishe.maaref.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1-16&slc_lang=fa&sid=1
2017/03/122017/03/122017/03/12
1395/12/22
2017/03/122017/03/122017/03/12
1395/12/22
Mehdi
Farmanian
University of Religions and Denominations
مهدی
فرمانیان
farmanian@urd.ac.ir
003194753284600221
003194753284600221
Yes
دانشگاه ادیان و مذاهب.
Tehran University Farabi Pardis
حسین
حجتخواه
hojjatkhah90@ut.ac.ir
003194753284600222
003194753284600222
No
پردیس فارابی دانشگاه تهران.
fa
فراگیری عام اراده الهی از دیدگاه صدرالمتألهین
Prevailing Expansion of God’s Will from Sadra’s Viewpoint
یکی از مسئلههای مهم و مرتبط با اراده الهی، عمومیت اراده است. صدرالمتألهین اراده خداوند را فراگیر میداند و عینیت صفات با ذات، قاعده «بسیطالحقیقه» و تبیین ویژه وی از علیت، مبانی این دیدگاه او به شمار میروند. یکی از مهمترین چالشهای این نظریه، ناسازگاری آن با برخی آیات و روایات و نیز اختیار داشتن انسان است. ملاصدرا در پاسخ به این اشکالات، گاه براساس نظر مشهور مشی کرده است؛ اما با تأمل بیشتر میتوان دیدگاه ویژه او را دراینباره، که مبتنی بر نوعی وحدت وجود است، به دست آورد.
اراده الهی, عمومیت اراده, بسیطالحقیقه, علیت, اختیار انسان.
61
78
http://andishe.maaref.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1-17&slc_lang=fa&sid=1
2017/03/122017/03/122017/03/122017/03/15
1395/12/25
2017/03/122017/03/122017/03/122017/03/15
1395/12/25
Rohollah
Zeinali
Ferdowsi University of Mashhad
روحالله
زینلی
ruholla12@gmail.com
003194753284600223
003194753284600223
Yes
دانشگاه فردوسی مشهد
Fersowsi University of Mashhad
سید مرتضی
حسینی شاهرودی
m_shahrudi@yahoo.com
003194753284600224
003194753284600224
No
دانشگاه فردوسی مشهد
fa
گرایش مذهبی ادریسیان
Edrisians’ Religious Inclinations
ادریس بن عبدالله از سادات حسنی و نوادگان امام حسن مجتبی× در سال 169 قمری بعد از شرکت در قیام خونین حسین بن علی، مشهور به صاحب فخّ، متواری شد و بهسوی مغرب رفت. وی در مغرب اسلامی در مراکش و قسمتی از الجزایر کنونی، اولین دولت مستقل شیعی را تشکیل داد که به نام او موسوم شد و در مدتی کوتاه، تمدنی را در مغرب پایهگذاری کرد؛ تمدنی که هرچند عمری کوتاه داشت، آثار فرهنگی آن تا امروز باقی مانده است. به دلایل مختلف و با گذشت زمان، در گرایش مذهبی ادریس و جانشینان او ابهام ایجاد شد. با بررسی این مسئله در مقاله حاضر روشن میشود که هرچند با قطعیت نمیتوان درباره مذهب آنها اظهارنظر کرد، اعتقاد به امامی بودن ادریس و فرزندانش قوت بیشتری دارد و در مقابل، هیچ سند قطعی بر غیرامامی بودن ایشان در دست نیست.
ادریسیان, مذهب, زیدیه, امامیه, معتزله.
79
94
http://andishe.maaref.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1-18&slc_lang=fa&sid=1
2017/03/122017/03/122017/03/122017/03/152017/03/15
1395/12/25
2017/03/122017/03/122017/03/122017/03/152017/03/15
1395/12/25
Mohammadhossein
Daneshkia
Islamic M’arif University
محمدحسین
دانشکیا
mkia1988@gmail.com
003194753284600225
003194753284600225
Yes
دانشگاه معارف اسلامی
fa
تأملی بر دیدگاه «تفکیک وحی و رأی»
A Reflection on the Viewpoint of “Segregation of Revelation and Judgment”
عالمان شیعه، قلمرو وحی را وسیع دانسته و معتقدند همه گفتارها و رفتارهای پیامبر| برآمده از وحی است؛ اما برخی از محققان میکوشند نظریه «تفکیک وحی و رأی» را که متفاوت با نظر مشهور است، به علامه طباطبایی نسبت دهند. براساس این نظریه، باید بین سخنان آن حضرت در حوزه دین و احکام آن و گفتههایی که مربوط به زندگی عادی و امور روزمره و مدیریت جامعه است، تفاوت قائل شد. به دیگر سخن، گرچه پیامبر اسلام| سه مسئولیت: تبلیغ، ولایت و قضاوت را برعهده داشت، در حوزه ولایت و قضاوت، نظر و تشخیص خود را پس از مشورت با دیگران، اعلام و اعمال میکرد. به بیان دیگر، سخن رسول خدا در این دو بخش، «رأی» ایشان است، نه «وحی» خداوند. این نوشتار میکوشد با روش توصیفی ـ تحلیلی و به شیوه مطالعه کتابخانهای، به واکاوی این نظریه که یک بحث دروندینی است، بپردازد.
وحی, رأی, حکومت, سنت, سکولاریسم, مشورت, ولایت
95
110
http://andishe.maaref.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1-19&slc_lang=fa&sid=1
2017/03/122017/03/122017/03/122017/03/152017/03/152017/03/15
1395/12/25
2017/03/122017/03/122017/03/122017/03/152017/03/152017/03/15
1395/12/25
محمد
سبحانینیا
sobhaninia41@yahoo.com
003194753284600226
003194753284600226
Yes
دانشگاه کاشان
fa
شکلگیری کلام یهود در سایه کلام اسلامی
Formation of Jewish Theology under the Influence of Islamic Theology
با بررسی الهیات یهود، قبل و بعد از اسلام، تحولاتی که مسلمانان در میان علمای سنتی یهود پدید آوردند، نمایان میشود. «عقلگرایی» مشخصه بزرگی بود که بعد از اسلام در میان یهودیان شکل گرفت و این ویژگی بهجز دوره کوتاهی و آنهم در میان تعداد معدودی همچون فیلون، هیچ سابقه یهودی ندارد؛ تا اینکه کلام اسلامی، بنمایههای این روش فکری را در یهودیت بنا نهاد و بزرگانی از یهودیت، مانند داوود مقمص و سعدیا گائون از جامعه سنتی یهود و قرقسانی در فرقه قرائیم، با پذیرش این تحول، دوره جدیدی از تفکر یهودی را رقم زدند. این تحول، معلول دو عامل مهم بود: یکی دستاورد بزرگ متکلمان مسلمان که علمای ادیان دیگر را به فراگیری آن مشتاق میکرد و دیگری ثبات و امکانی که اسلام در جوامع مسلمان پدید آورد تا علوم مختلف ازجمله کلام اسلامی در میان علمای اسلام و ادیان دیگر شکوفا شود. تأثیر کلامی مسلمانان بیشتر از طرف عقلگراهایی چون معتزله بود که تلاش میکردند عقل و دین را با یکدیگر جمع کنند. این رویکرد مورد قبول علمای یهود واقع شد و آنها برای موجه نشان دادن دین خود در میان علمای ادیان دیگر و نیز دفاع از آن در میان پیروان یهود، نیاز به این روش داشتند و جمع بین عقل و دین، جزء دغدغههای آنان شد.
کلام یهودی, کلام اسلامی, عقلگرایی, سعدیا, قرقسانی
111
128
http://andishe.maaref.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1-20&slc_lang=fa&sid=1
2017/03/122017/03/122017/03/122017/03/152017/03/152017/03/152017/03/15
1395/12/25
2017/03/122017/03/122017/03/122017/03/152017/03/152017/03/152017/03/15
1395/12/25
Mohammadmehdi
Rezapoor
Qom University of Religions and Denominations
محمدمهدی
رضاپور
mohammad.m.rezapour@gmail.com
003194753284600227
003194753284600227
Yes
دانشگاه ادیان ابراهیمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم
Reza
Gandomi Nasrabadi
the University of Tehran
رضا
گندمی نصرآبادی
rgandomi@ut.ac.ir
003194753284600228
003194753284600228
No
دانشگاه تهران
fa
دوگانگی دیدگاه فخر رازی در مصداقشناسی معصوم
Duality in Fakhr Razi’s Viewpoints in Deciding Objective Cases of Innocents
فخر رازی، متکلم و مفسر شهیر اهلسنت، نویسندهای پرتألیف و توانا در تحلیل مباحث کلامی است. همین امر یکی از دلایل صعوبت فهم نظر نهایی وی در برخی مسائل است و دیدگاه او در برخی مسائل متزلزل و مبهم به نظر میرسد که از آن جمله میتوان به مسئله «مصداقشناسی معصوم» اشاره نمود. رازی همانند بسیاری از متکلمان مسلمان، وجود معصوم را جهت حفظ شریعت از تغییر و تحریف ضروری میداند. وی در کتاب المطالب العالیه در مسئله نبوت، دیدگاه اهل تشیع را در باب عصمت ائمه بهصراحت حق میداند که مغایر با دیدگاه او در برخی دیگر از آثارش میباشد. در این پژوهش ضمن تحلیل دوگانگی دیدگاه وی در باب «مصداقشناسی معصوم»، مدعای برخی پژوهشگران در باب آثار و اندیشههای فخر درباره مسئله یادشده نیز نقد شده است. قدر مسلّم آن است که وی اصل وجود «معصوم» را پس از پیامبر اسلام ضروری میداند و مصداق آن را در مواردی «اجماع» و در مواردی «شخص کامل» معرفی کرده، ائمه شیعه ازجمله صاحبالزمان# را از مصادیق شخص کامل و معصوم میشمارد.
فخر رازی, امام, عصمت, شخص کامل, شیعه.
129
146
http://andishe.maaref.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1-21&slc_lang=fa&sid=1
2017/03/122017/03/122017/03/122017/03/152017/03/152017/03/152017/03/152017/03/15
1395/12/25
2017/03/122017/03/122017/03/122017/03/152017/03/152017/03/152017/03/152017/03/15
1395/12/25
Yahya
Sabaghchi
Sharif University of Technology
یحیی
صباغچی
sabbaghchi@sharif.ir
003194753284600229
003194753284600229
Yes
دانشگاه صنعتی شریف
Ebrahim
Noori
the University of Sistan and Baluchestan
ابراهیم
نوری
enoori@theo.usb.ac.ir
003194753284600230
003194753284600230
No
دانشگاه سیستان و بلوچستان
fa
بقای فردی نفس از نگاه ابنرشد
Survival of Individual Soul from Ibn Rushd’s Viewpoint
یکی از مباحث مهم درباب معاد، مسئله بقای فردی است و ظواهر آموزههای ادیان الهی هم بر آن تأکید میکند؛ اما ابنرشدگرایان، انکار معاد فردی انسان را به ابنرشد، فیلسوف بزرگ اسلامی، نسبت دادهاند. برخی از سخنان ابنرشد، این نسبت را تأیید میکند؛ زیرا وی نفس انسانی را مجرد میداند، به معاد جسمانی باور ندارد و کثرت عددی را منحصر در مادیات میداند. نتیجه این سه مقدمه آن است که پس از مرگِ تن، نفسِ مجرد انسانی نمیتواند متکثر باشد؛ پس باید به وحدت نفس انسانی بعد از مرگ قائل باشیم. ابنرشد از آن جهت که یک مسلمان است، باید به کثرت عددی نفوس انسان در معاد اعتقاد داشته باشد. برای نفی این نسبت به وی میتوان راهحلهایی ارائه کرد؛ اول اینکه، آن قاعده را بر همان معنای ظاهریاش بپذیریم که کثرت عددی تنها در انواع مادی وجود دارد؛ ولی باز بپذیریم که او به کثرت عددی انسان در معاد ملتزم است؛ زیرا او به وجود نوعی بدن جسمانی ـ نه عین جسم دنیوی ـ پس از مرگ قائل است. دوم اینکه، برخی از سخنان ابنرشد حاکی از آن است که یا به این قاعده در همهجا ملتزم نیست یا مفهوم ماده را عام میگیرد و به مطلق قابلیت حمل میکند، نه ماده جسمانی؛ برای نمونه، وی کثرت عددی را در بین علل عالی، براساس شرافت رتبه میپذیرد.
ابنرشد, نفس, تجرد, بقای فردی, ابنرشدگرایان, کثرت عددی.
147
158
http://andishe.maaref.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-43-2&slc_lang=fa&sid=1
2017/03/122017/03/122017/03/122017/03/152017/03/152017/03/152017/03/152017/03/152017/03/15
1395/12/25
2017/03/122017/03/122017/03/122017/03/152017/03/152017/03/152017/03/152017/03/152017/03/15
1395/12/25
Shokrollahi
Nader
Kharazmi University
نادر
شکراللهی
nadereshokrollahi@gmail.com
0031947532846001767
0031947532846001767
Yes
دانشگاه خوارزمی
Sakineh
Abooali
Allameh Tabatabaie University
سکینه
ابوعلی
abooali.5861@yahoo.com
0031947532846001768
0031947532846001768
No
دانشگاه علامه طباطبایی
fa
رابطه استضعاف و نجات از دیدگاه علامه طباطبایی و شهید مطهری
The Relation between Weakness and Salvation from Allameh Tabatabaie and Shahid Motahari’s Viewpoints
یکی از سؤالهای اساسی در اندیشه پژوهشگران حوزه دین این است که آیا همه پیروان ادیان، اهل نجات هستند یا فقط عدهای خاص به نجات و رستگاری میرسند و مستضعفان ـ که جمعیت پرشماری از انسانها را تشکیل میدهند ـ چه سرنوشتی در این زمینه خواهند داشت؟ منابع دینی و عالمان دین در این زمینه چه نظریاتی دارند؟ این مقاله به تبیین رابطه استضعاف دینی و نجات با مقایسه دیدگاه علامه طباطبایی و شهید مطهری میپردازد. این دو متفکر علاوه بر اینکه به نجات سلبی مستضعفان معتقدند، به نجات ایجابی آنها، یعنی ورود مستضعفان به بهشت نیز باور دارند؛ البته علامه طباطبایی از راه شمول عفو الهی بر مستضعفان دینی و شهید مطهری از راه عدم کفر جحودی آنان و داشتن دین فطری به این نتیجه رسیدهاند.
مستضعف, نجات, عذاب, کفر, علامه طباطبایی, شهید مطهری.
159
170
http://andishe.maaref.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1-23&slc_lang=fa&sid=1
2017/03/122017/03/122017/03/122017/03/152017/03/152017/03/152017/03/152017/03/152017/03/152017/03/15
1395/12/25
2017/03/122017/03/122017/03/122017/03/152017/03/152017/03/152017/03/152017/03/152017/03/152017/03/15
1395/12/25
Seyyed Yahya
Kazemi
Shahrekord University of Medical Sciences, Medical Faculty
سید یحیی
کاظمی
yahya.kazemi@chmail.ir
003194753284600233
003194753284600233
Yes
دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، دانشکده پزشکی
Amirqoli
Jafari
Shahrekord University of Medical Sciences, Medical Faculty
امیرقلی
جعفری
jafariborojeni@yahoo.com
003194753284600234
003194753284600234
No
دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، دانشکده پزشکی