OTHERS_CITABLE آسیب‌شناسی معرفت دینی با تأکید بر آرای علامه طباطبایی آسیب‌شناسی معرفت دینی ـ به‌معنای شناخت آفاتی که به درک و باور دینی زیان می‌رساند ـ از بحث‌های نوپایی است که البته می‌توان برخی نمودهای آن را از لابه‌لای آثار پیشینیان نیز استخراج نمود. علامه طباطبایی در قامت یک متفکر دینی با غور در منابع اسلام، ضمن شناخت آسیب‌های معرفت دینی، به مقابله با آنها پرداخته و از این رهگذر، شیوه‌های متفاوتی برای فهم صحیح دین ارائه نموده است. نوشتار حاضر ضمن برشمردن مهم‌ترین آسیب‌های معرفت دینی در دو بخش مبانی و روش‌های فهم دین، با تأکید بر آرای آن عالم ربانی، علاوه بر تحلیل نوع آسیب و آثار مخرب آن در معرفت دینی، راهکارهای ایشان را برای مقابله با این آسیب‌ها بررسی کرده است. در نگاه ایشان، راه برون‌رفت از آسیب‌هایی مانند نسبی‌گرایی، التقاط، بدعت، خرافه‌پرستی، عدم جامعیت، تفسیر به رأی و جداانگاری دین از زندگی فردی و اجتماعی، پرورش عقل قطعیِ جامع‌نگر و تمرکز آن بر قرآن است. http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-260-fa.pdf 2017-03-12 7 24 آسیب‌شناسی معرفت دینی آسیب‌های مبناشناختی آسیب‌های روش‌شناختی علامه طباطبایی. Pathology of Religious Epistemology with Emphasis on Allameh Tabatabaie’s Opinions http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-260-en.pdf 2017-03-12 7 24 Eshaq Taheri Sarteshnizi mulibnkha@gmail.com 1 Shahid Mahalati Higher Education Institute AUTHOR Mehdi Jalalvand jalalvand61@gmail.com 2 Qom University AUTHOR Salman Qasemnia 3 University of Religions and Denominations AUTHOR
OTHERS_CITABLE بررسی استدلال تقدیرگرایی کلامی و پاسخ «خداگرایی گشوده آسیب‌شناسی معرفت دینی ـ به‌معنای شناخت آفاتی که به درک و باور دینی زیان می‌رساند ـ از بحث‌های نوپایی است که البته می‌توان برخی نمودهای آن را از لابه‌لای آثار پیشینیان نیز استخراج نمود. علامه طباطبایی در قامت یک متفکر دینی با غور در منابع اسلام، ضمن شناخت آسیب‌های معرفت دینی، به مقابله با آنها پرداخته و از این رهگذر، شیوه‌های متفاوتی برای فهم صحیح دین ارائه نموده است. نوشتار حاضر ضمن برشمردن مهم‌ترین آسیب‌های معرفت دینی در دو بخش مبانی و روش‌های فهم دین، با تأکید بر آرای آن عالم ربانی، علاوه بر تحلیل نوع آسیب و آثار مخرب آن در معرفت دینی، راهکارهای ایشان را برای مقابله با این آسیب‌ها بررسی کرده است. در نگاه ایشان، راه برون‌رفت از آسیب‌هایی مانند نسبی‌گرایی، التقاط، بدعت، خرافه‌پرستی، عدم جامعیت، تفسیر به رأی و جداانگاری دین از زندگی فردی و اجتماعی، پرورش عقل قطعیِ جامع‌نگر و تمرکز آن بر قرآن است. http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-261-fa.pdf 2017-03-12 25 42 آسیب‌شناسی معرفت دینی آسیب‌های مبناشناختی آسیب‌های روش‌شناختی علامه طباطبایی. Investigating the Argument of Theological Fatalism and the Response of “Open Theism” http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-261-en.pdf 2017-03-12 25 42 Zeinab Amiri zainabamiri9@gmail.com 1 the university of Tehran AUTHOR Abdolrasoo l Kashfi akashfi@ut.ac.ir 2 the University of Tehran AUTHOR
OTHERS_CITABLE واکاوی اراده الهی در اندیشه فلاسفه و متکلمان اسلامی با تأکید بر مدرسه کلامی بغداد و حله «اراده الهی» از مهم‌ترین مباحثی است که تبیین کلامی و فلسفی آن با یکدیگر متفاوت است؛ هرچند برخی متکلمان در تفسیر «اراده الهی» به اندیشه فلسفی گراییده‌اند. در اندیشه متکلمان نخستین امامیه، با تأکید بر مضامین احادیث اهل‌بیت^، اراده یکی از مراتب فعل الهی و به‌معنای «عزم بر مشیت» بود؛ اما مدرسه بغداد، همگام با معتزله بغداد، آن را به «فعل الهی» یا «امر به فعل» تفسیر کرد؛ گرچه ذاتی دانستن اراده و تفسیر آن به «علم به مصلحتِ در فعل» نیز طرفدارانی داشت. پس از مدرسه بغداد و در طول تاریخ کلام امامیه، تحلیل اراده تحت‌تأثیر اندیشه فلسفی قرار گرفت و سرانجام در مدرسه حله، اراده به امری ذاتی یا همان داعی، یعنی «علم به مصلحت و خیریت در فعل» تفسیر شد. در این پژوهش، درصدد هستیم با واکاوی چیستی اراده از دیدگاه فیلسوفان و متکلمان، سیر تطور آن را در سده‌های میانه، به‌ویژه در اندیشه کلامی مدرسه بغداد و حله بررسی کنیم و با ارزیابی تطبیقی این دیدگاه‌ها، نسبت آنها را با رویکرد روایات در این زمینه دریابیم. http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-262-fa.pdf 2017-03-12 43 60 اراده الهی مشیت ذات علم قدرت مدرسه بغداد مدرسه حله کلام امامیه Investigating the God’s Will in the Philosophers and Islamic Theologians’ Thoughts with Emphasis on the Theologian Schools in Baghdad and Hilla http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-262-en.pdf 2017-03-12 43 60 Mehdi Farmanian farmanian@urd.ac.ir 1 University of Religions and Denominations AUTHOR hojjatkhah90@ut.ac.ir 2 Tehran University Farabi Pardis AUTHOR
OTHERS_CITABLE فراگیری عام اراده الهی از دیدگاه صدرالمتألهین یکی از مسئله‌های مهم و مرتبط با اراده الهی، عمومیت اراده است. صدرالمتألهین اراده خداوند را فراگیر می‌داند و عینیت صفات با ذات، قاعده «بسیط‌‌الحقیقه» و تبیین ویژه وی از علیت، مبانی این دیدگاه او به شمار می‌روند. یکی از مهم‌ترین چالش‌های این نظریه، ناسازگاری آن با برخی آیات و روایات و نیز اختیار داشتن انسان است. ملاصدرا در پاسخ به این اشکالات، گاه براساس نظر مشهور مشی کرده است؛ اما با تأمل بیشتر می‌توان دیدگاه ویژه او را دراین‌باره، که مبتنی بر نوعی وحدت وجود است، به دست آورد. http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-271-fa.pdf 2017-03-15 61 78 اراده الهی عمومیت اراده بسیط‌الحقیقه علیت اختیار انسان. Prevailing Expansion of God’s Will from Sadra’s Viewpoint http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-271-en.pdf 2017-03-15 61 78 Rohollah Zeinali ruholla12@gmail.com 1 Ferdowsi University of Mashhad AUTHOR m_shahrudi@yahoo.com 2 Fersowsi University of Mashhad AUTHOR
OTHERS_CITABLE گرایش مذهبی ادریسیان ادریس بن عبدالله از سادات حسنی و نوادگان امام حسن مجتبی× در سال 169 قمری بعد از شرکت در قیام خونین حسین بن علی، مشهور به صاحب فخّ، متواری شد و به‌سوی مغرب رفت. وی در مغرب اسلامی در مراکش و قسمتی از الجزایر کنونی، اولین دولت مستقل شیعی را تشکیل داد که به نام او موسوم شد و در مدتی کوتاه، تمدنی را در مغرب پایه‌گذاری کرد؛ تمدنی که هرچند عمری کوتاه داشت، آثار فرهنگی آن تا امروز باقی مانده است. به دلایل مختلف و با گذشت زمان، در گرایش مذهبی ادریس و جانشینان او ابهام ایجاد شد. با بررسی این مسئله در مقاله حاضر روشن می‌شود که هرچند با قطعیت نمی‌توان درباره مذهب آنها اظهارنظر کرد، اعتقاد به امامی بودن ادریس و فرزندانش قوت بیشتری دارد و در مقابل، هیچ سند قطعی بر غیرامامی بودن ایشان در دست نیست. http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-272-fa.pdf 2017-03-15 79 94 ادریسیان مذهب زیدیه امامیه معتزله. Edrisians’ Religious Inclinations http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-272-en.pdf 2017-03-15 79 94 Mohammadhossein Daneshkia mkia1988@gmail.com 1 Islamic M’arif University AUTHOR
OTHERS_CITABLE تأملی بر دیدگاه «تفکیک وحی و رأی» عالمان شیعه، قلمرو وحی را وسیع دانسته و معتقدند همه گفتارها و رفتارهای پیامبر| برآمده از وحی است؛ اما برخی از محققان می‌کوشند نظریه «تفکیک وحی و رأی» را که متفاوت با نظر مشهور است، به علامه طباطبایی نسبت دهند. براساس این نظریه، باید بین سخنان آن حضرت در حوزه دین و احکام آن و گفته‌هایی که مربوط به زندگی عادی و امور روزمره و مدیریت جامعه است، تفاوت قائل شد. به دیگر سخن، گرچه پیامبر اسلام| سه مسئولیت: تبلیغ، ولایت و قضاوت را برعهده داشت، در حوزه ولایت و قضاوت، نظر و تشخیص خود را پس از مشورت با دیگران، اعلام و اعمال می‌کرد. به بیان دیگر، سخن رسول خدا در این دو بخش، «رأی» ایشان است، نه «وحی» خداوند. این نوشتار می‌کوشد با روش توصیفی ـ تحلیلی و به شیوه مطالعه کتابخانه‌ای، به واکاوی این نظریه که یک بحث درون‌دینی است، بپردازد. http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-273-fa.pdf 2017-03-15 95 110 وحی رأی حکومت سنت سکولاریسم مشورت ولایت A Reflection on the Viewpoint of “Segregation of Revelation and Judgment” http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-273-en.pdf 2017-03-15 95 110 sobhaninia41@yahoo.com 1 AUTHOR
OTHERS_CITABLE شکل‌گیری کلام یهود در سایه کلام اسلامی با بررسی الهیات یهود، قبل و بعد از اسلام، تحولاتی که مسلمانان در میان علمای سنتی یهود پدید آوردند، نمایان می‌شود. «عقل‌گرایی» مشخصه بزرگی بود که بعد از اسلام در میان یهودیان شکل گرفت و این ویژگی به‌جز دوره کوتاهی و آن‌هم در میان تعداد معدودی همچون فیلون، هیچ سابقه یهودی ندارد؛ تا اینکه کلام اسلامی، بن‌مایه‌های این روش فکری را در یهودیت بنا نهاد و بزرگانی از یهودیت، مانند داوود مقمص و سعدیا گائون از جامعه سنتی یهود و قرقسانی در فرقه قرائیم، با پذیرش این تحول، دوره جدیدی از تفکر یهودی را رقم زدند. این تحول، معلول دو عامل مهم بود: یکی دستاورد بزرگ متکلمان مسلمان که علمای ادیان دیگر را به فراگیری آن مشتاق می‌کرد و دیگری ثبات و امکانی که اسلام در جوامع مسلمان پدید آورد تا علوم مختلف ازجمله کلام اسلامی در میان علمای اسلام و ادیان دیگر شکوفا شود. تأثیر کلامی مسلمانان بیشتر از طرف عقل‌گراهایی چون معتزله بود که تلاش می‌کردند عقل و دین را با یکدیگر جمع کنند. این رویکرد مورد قبول علمای یهود واقع شد و آنها برای موجه نشان دادن دین خود در میان علمای ادیان دیگر و نیز دفاع از آن در میان پیروان یهود، نیاز به این روش داشتند و جمع بین عقل و دین، جزء دغدغه‌های آنان شد. http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-274-fa.pdf 2017-03-15 111 128 کلام یهودی کلام اسلامی عقل‌گرایی سعدیا قرقسانی Formation of Jewish Theology under the Influence of Islamic Theology http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-274-en.pdf 2017-03-15 111 128 Mohammadmehdi Rezapoor mohammad.m.rezapour@gmail.com 1 Qom University of Religions and Denominations AUTHOR Reza Gandomi Nasrabadi rgandomi@ut.ac.ir 2 the University of Tehran AUTHOR
OTHERS_CITABLE دوگانگی دیدگاه فخر رازی در مصداق‌شناسی معصوم فخر رازی، متکلم و مفسر شهیر اهل‌سنت، نویسنده‌ای پرتألیف و توانا در تحلیل مباحث کلامی است. همین امر یکی از دلایل صعوبت فهم نظر نهایی وی در برخی مسائل است و دیدگاه او در برخی مسائل متزلزل و مبهم به نظر می‌رسد که از آن جمله می‌توان به مسئله «مصداق‌شناسی معصوم» اشاره نمود. رازی همانند بسیاری از متکلمان مسلمان، وجود معصوم را جهت حفظ شریعت از تغییر و تحریف ضروری می‌داند. وی در کتاب المطالب العالیه در مسئله نبوت، دیدگاه اهل تشیع را در باب عصمت ائمه به‌صراحت حق می‌داند که مغایر با دیدگاه او در برخی دیگر از آثارش می‌باشد. در این پژوهش ضمن تحلیل دوگانگی دیدگاه وی در باب «مصداق‌شناسی معصوم»، مدعای برخی پژوهشگران در باب آثار و اندیشه‌های فخر درباره مسئله یادشده نیز نقد شده است. قدر مسلّم آن است که وی اصل وجود «معصوم» را پس از پیامبر اسلام ضروری می‌داند و مصداق آن را در مواردی «اجماع» و در مواردی «شخص کامل» معرفی کرده، ائمه شیعه ازجمله صاحب‌الزمان# را از مصادیق شخص کامل و معصوم می‌شمارد. http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-275-fa.pdf 2017-03-15 129 146 فخر رازی امام عصمت شخص کامل شیعه. Duality in Fakhr Razi’s Viewpoints in Deciding Objective Cases of Innocents http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-275-en.pdf 2017-03-15 129 146 Yahya Sabaghchi sabbaghchi@sharif.ir 1 Sharif University of Technology AUTHOR Ebrahim Noori enoori@theo.usb.ac.ir 2 the University of Sistan and Baluchestan AUTHOR
OTHERS_CITABLE بقای فردی نفس از نگاه ابن‌رشد یکی از مباحث مهم درباب معاد، مسئله بقای فردی است و ظواهر آموزه‌های ادیان الهی هم بر آن تأکید می‌کند؛ اما ابن‌رشدگرایان، انکار معاد فردی انسان را به ابن‌رشد، فیلسوف بزرگ اسلامی، نسبت داده‌اند. برخی از سخنان ابن‌رشد، این نسبت را تأیید می‌کند؛ زیرا وی نفس انسانی را مجرد می‌داند، به معاد جسمانی باور ندارد و کثرت عددی را منحصر در مادیات می‌داند. نتیجه این سه مقدمه آن است که پس از مرگِ تن، نفسِ مجرد انسانی نمی‌تواند متکثر باشد؛ پس باید به وحدت نفس انسانی بعد از مرگ قائل باشیم. ابن‌رشد از آن جهت که یک مسلمان است، باید به کثرت عددی نفوس انسان در معاد اعتقاد داشته باشد. برای نفی این نسبت به وی می‌توان راه‌حل‌هایی ارائه کرد؛ اول اینکه، آن قاعده را بر همان معنای ظاهری‌اش بپذیریم که کثرت عددی تنها در انواع مادی وجود دارد؛ ولی باز بپذیریم که او به کثرت عددی انسان در معاد ملتزم است؛ زیرا او به وجود نوعی بدن جسمانی ـ نه عین جسم دنیوی ـ پس از مرگ قائل است. دوم اینکه، برخی از سخنان ابن‌رشد حاکی از آن است که یا به این قاعده در همه‌جا ملتزم نیست یا مفهوم ماده را عام می‌گیرد و به مطلق قابلیت حمل می‌کند، نه ماده جسمانی؛ برای نمونه، وی کثرت عددی را در بین علل عالی، براساس شرافت رتبه می‌پذیرد. http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-276-fa.pdf 2017-03-15 147 158 ابن‌رشد نفس تجرد بقای فردی ابن‌رشدگرایان کثرت عددی. Survival of Individual Soul from Ibn Rushd’s Viewpoint http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-276-en.pdf 2017-03-15 147 158 Shokrollahi Nader nadereshokrollahi@gmail.com 1 Kharazmi University AUTHOR Sakineh Abooali abooali.5861@yahoo.com 2 Allameh Tabatabaie University AUTHOR
OTHERS_CITABLE رابطه استضعاف و نجات از دیدگاه علامه طباطبایی و شهید مطهری یکی از سؤال‌های اساسی در اندیشه پژوهشگران حوزه دین این است که آیا همه پیروان ادیان، اهل نجات هستند یا فقط عده‌ای خاص به نجات و رستگاری می‌رسند و مستضعفان ـ که جمعیت پرشماری از انسان‌ها را تشکیل می‌دهند ـ چه سرنوشتی در این زمینه خواهند داشت؟ منابع دینی و عالمان دین در این زمینه چه نظریاتی دارند؟ این مقاله به تبیین رابطه استضعاف دینی و نجات با مقایسه دیدگاه علامه طباطبایی و شهید مطهری می‌پردازد. این دو متفکر علاوه بر اینکه به نجات سلبی مستضعفان معتقدند، به نجات ایجابی آنها، یعنی ورود مستضعفان به بهشت نیز باور دارند؛ البته علامه طباطبایی از راه شمول عفو الهی بر مستضعفان دینی و شهید مطهری از راه عدم کفر جحودی آنان و داشتن دین فطری به این نتیجه رسیده‌اند. http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-277-fa.pdf 2017-03-15 159 170 مستضعف نجات عذاب کفر علامه طباطبایی شهید مطهری. The Relation between Weakness and Salvation from Allameh Tabatabaie and Shahid Motahari’s Viewpoints http://andishe.maaref.ac.ir/article-1-277-en.pdf 2017-03-15 159 170 Seyyed Yahya Kazemi yahya.kazemi@chmail.ir 1 Shahrekord University of Medical Sciences, Medical Faculty AUTHOR Amirqoli Jafari jafariborojeni@yahoo.com 2 Shahrekord University of Medical Sciences, Medical Faculty AUTHOR