بررسی و نقد دیدگاه فخر رازی درباره خالق اعمال انسان با تأکید بر تفسیر مفاتیح الغیب
|
علیاکبر شایستهنژاد |
دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی |
|
چکیده: (3393 مشاهده) |
نقش انسان در افعال خود، از مباحث مهم کلامی و تفسیری است. فخر رازی همه اعمال انسان را منسوب به خدا میداند و انتساب خالقیت اعمال، توسط انسان را موجب نفی یا تضعیف قدرت خداوند دانسته و کفر و ایمان انسان را ناشی از خلقت خدا شمرده است. اما نظریه متقن و استواری ارائه نکرده، گاه انسان را مجبور شمرده، گاه به آزادی انسان تمایل نشان داده و گاه با طرح نظریه کسب و تمایز بین اراده و خلق خداوند، از پذیرش جبر شانه خالی کرده و گاه انسان را مضطری در صورت اختیار معرفی کرده است. نگارنده به روش تحلیل محتوا به کنکاش آرای فخر رازی پرداخته و نظریه وی را موجب تضعیف جایگاه انسان و نفی مسئولیت او، نفی قاعده علیت و نسبت آفرینش شرور بـه خـداونـد دانسته است. از نتایج این پژوهش میتوان به تبیین رابطه طولی خالقیت خدا و خالقیت انسان و تعلق اراده خداوند بر خالقیت اعمال توسط انسان، تفاوت اراده تکوینی و تشریعی خداوند اشاره کرد |
|
واژههای کلیدی: افعال انسان، فخر رازی، جبر و اختیار، نظریه کسب، امر و اراده خداوند. |
|
متن کامل [PDF 285 kb]
(1109 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
کلام جدید دریافت: 1396/4/4 | پذیرش: 1396/4/4 | انتشار: 1396/4/4 | انتشار الکترونیک: 1396/4/4
|
|
|
|