1- دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم. akia45@gmail.com 2- دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه امیر کبیر. h.parsania@yahoo.com 3- استادیار گروه فلسفه جامعه المصطفی نمایندگی گلستان (نویسنده مسئول) as1152150@gmail.com
چکیده: (828 مشاهده)
عقلانیت کاربرد عقل و حضور آن در فرهنگ و جامعه است که گونههای مختلفی دارد؛ همچون عقلانیت ابزاری، انتقادی و عقلانیت اسلامی. مسئله این تحقیق تبیین چیستی، کارکردها و نقد عقلانیت سلفی است که در این تحقیق تلاش میشود با روش توصیفی و تحلیلی منظرگاه آن نسبت به فهم آموزهها و گزارههای دینی، بیان گردد. یافتههای تحقیق نشان میدهد که اساس نظام اندیشگی و عقلانیت سلفی را اهتمام جدی به دو منبع مهم شرعی یعنی «کتاب» و «سنت» و یک روش برجسته استنباطی یعنی منهج «سلف»، شکل میدهد. آنان بهصورت متناقض باآنکه بهصورت نظری قیاس و استحسان و استصلاح را بهعنوان قواعد و اصول اجتهادیشان، میپذیرند؛ اما در مقام عمل چنان شروط محدودکنندهای را پی میریزند که درواقع پای «عقل» از ورود به این روشهای اجتهادی کوتاه میگردد و این اصول به قواعد بسیار محدود فقهی در دایره متون و نصوص، تنزل مقام مییابند و از «اصول اجتهادی کارآمد» به «قواعد زائد و غیرضروری» تغییر شکل میدهند.