1- استادیار گروه جریان شناسی و فرهنگ جهان پژوشکده بین المللی امام رضا(ع)، جامعه المصطفی مشهد (نویسنده مسئول). ma556261@gmail.com 2- دانش آموخته دکتری مبانی نظری اسلام دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم. meybodi60@chmail.com
چکیده: (3 مشاهده)
مسئله تحقیق در این پژوهش رد ادعای برخی از علماء وهابی مبنی بر همسان انگاری مفهوم توحید در نظام فکری، شیخ احمد سرهندی (۹۷۱-۱۰۳۴ ق/۱۵۶۴-۱۶۲۴ م)، و محمد بن عبدالوهاب (۱۱۱۵-۱۲۰۶ ق/۱۷۰۳-۱۷۹۲ م) است، روش تحقیق در این نوشتار به روش تحلیلی و تطبیقی است، یافته های تحقیق نشان می دهد که علیرغم اشتراکات لفظی و کلی در دعوت به توحید، تفاوتهای ماهوی و بنیادینی در روششناسی، مبانی معرفتشناختی، تعاریف اقسام توحید، گستره و مصادیق شرک و رویکرد به مسائلی چون استغاثه، توسل و جایگاه اولیاء در اندیشه آنان وجود دارد. نظام توحیدی سرهندی، در کلام ماتریدی، طریقت نقشبندیه و تجربه عرفانی مبتنی بر «وحدت شهود» ریشه دارد، بر خلاف خوانش ظاهرگرا، نقلمحور و تجسیمپذیر افراطی محمد بن عبدالوهاب، که منجر به تعریفی موسع از شرک در عبادت و تکفیر بسیاری از اعمال رایج در میان مسلمانان میشود.